Sektör, pozisyon ya da yaş ortalamasından bağımsız olarak son zamanlarda iş dünyasında en çok sızlanılan konulardan biri; “İş ve özel yaşam dengesi” diye düşünüyorum. Eğitimlerdeki geri bildirimler genelde bu yönde…Hatta bu kavram birçok profesyonel için kendi içinde bir karşıtlık barındıyor. İşteki rekabet gücünüzü korumaya devam ederken sağlıklı bir özel yaşam sürdürmek nasıl mümkün olabilir ki? Ya biri ya da diğeri gibi..
Günümüzde yaygın olan çoklu görev alışkanlığı*, 7/24 ulaşılabilir olma baskısı, pandemi ile hayatımıza giren uzaktan çalışma yöntemi ve sosyalleşmenin dijital platforma taşınması ile beraber iş ve özel yaşam arasındaki sınırın yıkıldığı aşikar..Şimdilerde çoğumuz “yeni normal” çalışma düzeninde bu dengeyi tekrar kurmaya çabalıyoruz ancak gerçekten böyle bir şey var mı? İş ve özel yaşam arasında denge kurmak mümkün mü?
İşte bu dengeyi ulaşmanın bir yolu Mindfulness (Bilinçli Fakındalık)’dan geçiyor. Mindfulness iş ve özel yaşam arasında bir köprü kurarak yaşadığınız her anı en iyi şekilde değerlendirmenize yardımcı oluyor. Konsantrasyon, odaklanma ve verimlilik artışı gibi beceriler sayesinde iş yaşamınızdaki etkinliği artırırken kendinize şefkat gösterip özel yaşamınızda da her anı farkındalıkla, doya doya yaşamanız mümkün.
Burada altını çizmek istediğim önemli bir ayırım var. Mindfulness ile iş ve özel yaşam arasında mükemmel bir denge bulamayabilirsiniz ancak şurası kesin ki; mindfulness ile evdeyken evde, işteyken iştesinizdir.
Pandemi ile bu durum değişip ev ve iş aynı mekânda birleşmiş olsa da özel yaşamına ayırdığın zamanda işi, iş ile uğraşırken özel/sosyal yaşamını düşünmek, kaygılanmak yerine mindfulness sizi olduğunuz an ve yere getirir ki bu farkındalık durumunun genel iyi oluş hali ve mutluluk seviyesine olumlu katkısı bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmıştır. ( Bakınız: mutlu olmak için anda ol )
Peki iş ve özel yaşam arasındaki dengeyi nasıl sağlayabiliriz? diye sorarsanız öncelikle bu dengeye öncelik vermeye gerçekten niyet etmek derim. Jon Kabat Zinn’in sözüyle “Niyet etmek mümkün olana zemin hazırlar.” Belki kendine “Neden bu dengeyi kurmayı istiyorsun? Daha iyi bir denge hayatına neler katacak? Nasıl hissedeceksin? “,vb.. soruları sorarak niyetini belirleyebilir ve sık sık hatırlamak için de oraya buraya ipuçları serpiştirebilirsin ( telefonda alarm, post-itler, senin için hangisi uygunsa…)
Bilerek ve isteyerek niyet belirledik, peki hangi uygulamalar ile bu niyetimizi destekleyebiliriz?
1. Sınırları çizmek: İş-yaşam dengesinin en zor kısımlarından biri, ikisi arasındaki sınırı belirleyebilmek. Özel yaşamındayken sadece kişisel yaşamını , iş ile uğraşırken ise sadece işe odaklanabilmek bunun sırrı. Bunu sağlamak için de iki alan arasında geçişler için kendine rutinler oluşturabilirsin. Rutinleri belirledikten sonra başkalarıyla da paylaşman önemli, nitekim oluşturmak ilk adımsa bu rutinlere uymak da ikinci adımın olacak.
Rutinler demişken; iş ve özel yaşam dengesi için sabah ve akşam rutinlerine ne dersin? Güne başlarken ilk 15- 60 dakika için mindfulness temelli bir rutin belirleyebilirsin: belki sadece farkındalıklı bir çay içmek, hareket etmek ya da meditasyon. Önemli olan ne yaptığın değil, farkındalıkla yapmak ve özel zamanının tadını çıkarmak. İş gününün bitişi için de dilediğin akşam rutinini seçebilirsin: belki koşmak, müzik dinlemek, sıcak bir duş ya da her ne tercih ediyorsan.. İş konuları ve ekranlardan uzaklaşmanı sağlayacak bir aktivite seçmen yeterli.
2. Mola vermek: Çoğu zaman verimli olabilmek aşkıyla her bir anımızı çılgınca bir şeyler ile doldurma telaşına gireriz. Gerçekten dingin, sağlıklı ve zinde olmak için kendinize hiçbir şey yapmayacağınız molalar verin. Gerçekten hiçbir şey yapmamaktan bahsediyorum, belki meditasyon, nefes egzersizi ya da doğada bir yürüyüş.. Paradoksal olarak, bu tip molaların yaratıcılığı, üretkenliği ve genel sağlığı artırdığı ispatlanmıştır.
3. Durmak : Gün boyunca devam eden aktivitelerimiz arasında sadece durmak ve nefese odaklanmak – belki sadece 1 ya da 2 dakikalığına. Bedensel duyum, düşünce ve duygulara dikkat ederek fark etmek ve sonra kazandığın o dinginlik ve enerji ile güne devam etmek nasıl olurdu? Bu küçük anlar stres seviyelerini azaltacak ve iş günü boyunca daha fazla dengede hissetmene yardımcı olacaktır.
İş - özel yaşam dengesi için çok faydalı bulduğum bir uygulama daha var. Günlük dijital detoks uygulamak…Her gün dijital cihazlarınızı (cep telefonu, bilgisayar, TV, her ne varsa odaklanmanı dağıtan) 15- 60 dakika arasında uzaklaştıracağınız bir etkinlik seçin. Belki çocuklar ile vakit geçirmek, köpeğini yürüyüşe çıkarmak ya da kitap okumak, hatta bu aktiviteyi rutinlerine de dahil edebilirsin, işten tamamen uzaklaşman ve kendine dönüp farkındalığını arttırman için çok faydalı olacaktır.
Görüldüğü üzere iş- yaşam dengesini sağlamak sadece mümkün değil, aynı zamanda da basit. Sadece bu dengenin varılacak bir yerden ziyade bir süreç olduğunu hatırlamak önemli…Dengeyi her zaman koruyamayabiliriz ancak her zaman denge yönünde ilerleyebiliriz.
Sevgilerimle;
* Aynı anda birden fazla şeyi yapma alışkanlığı. Eklemeden geçemeyeceğim: sanıldığının aksine övünülecek bir alışkanlık değil, aksine beyin aynı anda tek bir şeye odaklanabildiği için çoklu-görev yapmanın performansı ve verimliliğin azalttığı ve bu alışkanlığın uzun vadede beyine zarar verdiğine yönelik araştırmalar vardır.